Technologia ułatwia życie, ale jednocześnie oddala od tego, co naturalne. Praca biurowa, godziny przy komputerze i życie toczące się głównie w czterech ścianach sprawiają, że szybko tracimy energię. Wiosna to najlepszy moment, by poprzez kontakt z naturą, odzyskać wewnętrzną równowagę.

Artykuł przedstawia, w jaki sposób regularny kontakt z naturą wpływa korzystnie na zdrowie psychiczne i fizyczne – obniżając poziom stresu, poprawiając nastrój oraz wspierając odporność. Omawia zarówno aktywne, jak i pasywne formy przebywania w środowisku naturalnym, a także konsekwencje jego deficytu w codziennym życiu. Zwraca uwagę, że już 120 minut tygodniowo lub zaledwie 20 minut dziennie na łonie natury wystarczy, by odczuć realne korzyści.

Czym właściwie jest kontakt z naturą?

Kontakt z naturą to forma ekspozycji człowieka na środowisko naturalne lub elementy przyrody, które oddziałują na ludzkie zmysły – wzrok, słuch, węch, dotyk. Można wyróżnić dwa podstawowe typy kontaktu z naturą:

  • aktywny kontakt – obejmujący działania fizyczne na świeżym powietrzu, jak spacery, jogging w parku, prace ogrodnicze, jazda na rowerze w terenie zielonym itp.; do form aktywnego kontaktu zalicza się także przebywanie w niebieskich przestrzeniach, czyli środowiskach wodnych, np. nad jeziorem, rzeką, morzem
  • pasywny kontakt – polegający na biernym odbiorze bodźców przyrodniczych – oglądaniu krajobrazu, słuchaniu naturalnych dźwięków (np. śpiewu ptaków, szumu liści), a także przebywaniu w przestrzeni, która zawiera elementy przyrody.

Z punktu widzenia ewolucji, kontakt z naturą jest czymś naturalnym i potrzebnym. Człowiek od zawsze żył bowiem w bliskiej relacji z przyrodą, w rytmie dnia i nocy, dostosowany do warunków naturalnego środowiska.

Dopiero w ostatnich stuleciach nastąpiło przesunięcie w stronę życia w miastach i zamkniętych przestrzeniach.

Jak kontakt z naturą wpływa na zdrowie psychiczne i fizyczne?

Kontakt z naturą działa terapeutycznie. Świadome przebywanie w środowisku naturalnym może skutecznie wspierać emocjonalny dobrostan. Regularne spędzanie czasu w zielonych przestrzeniach lub wprowadzanie elementów przyrody do codziennego życia pozytywnie wpływa też na zdrowie fizyczne.

Kontakt z naturą:

  • pomaga obniżyć poziom stresu,
  • poprawia nastrój,
  • zwiększa koncentrację,
  • sprzyja lepszej jakości snu,
  • wzmacnia poczucie dobrostanu i zadowolenia z życia,
  • obniża poziom lęku,
  • zwiększa odporność psychiczną.

Z fizycznego punktu widzenia kontakt z naturą może wspierać wiele procesów w organizmie. Do najważniejszych korzyści należą:

  • wzmocnienie układu odpornościowego,
  • obniżenie ciśnienia krwi – pomaga regulować ciśnienie tętnicze, co działa korzystnie na układ sercowo-naczyniowy,
  • redukcja napięcia – uspokaja układ nerwowy, co wpływa na rozluźnienie ciała, szczególnie w okolicach karku, barków i szczęki, gdzie często kumuluje się stres,
  • poprawa układu oddechowego – sprzyja głębszemu, spokojniejszemu oddechowi, co bezpośrednio wpływa na lepsze dotlenienie organizmu,
  • obniżenie poziomu hormonów stresu (np. kortyzolu) – co ma wpływ nie tylko na samopoczucie, ale też na ogólne funkcjonowanie organizmu,
  • zwiększenie poziomu energii fizycznej.

Co się dzieje z naszym samopoczuciem, gdy brakuje natury?

Deficyt kontaktu z naturą może negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne człowieka. Spędzanie coraz większej ilości czasu w pomieszczeniach może prowadzić do:

  • wzrostu otyłości,
  • nasilenia problemów z koncentracją i uwagą,
  • osłabienia zmysłów, które nie są stymulowane przez różnorodne bodźce środowiskowe,
  • pogorszenia zdolności do regulacji emocji,
  • spadku odporności,
  • podwyższony poziom stresu,
  • wyższego poziomu lęku i depresji,
  • zaburzeń rytmu dobowego i problemów ze snem,
  • zwiększenia poczucia izolacji społecznej.

Ile kontaktu z naturą potrzebujemy?

Badanie opublikowane w 2019 roku w Nature Scientific Reports wykazało, że spędzanie co najmniej 120 minut tygodniowo w środowisku naturalnym istotnie zwiększa szanse na lepsze zdrowie fizyczne i wyższy poziom dobrostanu psychicznego. Co ciekawe, efekt ten występował niezależnie od tego, czy czas ten był rozłożony na kilka krótszych wyjść, czy stanowił jedną dłuższą wizytę w naturze. Korzyści odnotowano również u osób starszych oraz tych z problemami zdrowotnymi.

Jednak nawet krótkie, codzienne „mikro-dawki natury” mogą przynieść zauważalne efekty – zwłaszcza w warunkach miejskich i przy intensywnym trybie życia. Inne badanie, opublikowane również w 2019 roku w czasopiśmie Frontiers in Psychology, pokazało, że już 20 minut dziennie spędzone w naturalnym otoczeniu może znacząco obniżyć poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu.

Czy przyroda to lekarstwo na wszystko?

Kontakt z naturą potrafi zdziałać wiele. Już krótki spacer wśród drzew, obecność w ciszy, zapach ziemi czy widok wody mogą przynieść ukojenie i obniżyć napięcie emocjonalne. To jedna z najprostszych form troski o psychiczne zasoby.

Jednak, jeśli mimo spacerów, świeżego powietrza i bliskości przyrody nie pojawia się ulga, a trudne emocje nie ustępują, może to być sygnał, że problem sięga głębiej. Utrzymujący się spadek nastroju, zmęczenie, drażliwość czy wycofanie mogą wskazywać na przeciążenie emocjonalne, zaburzenia lękowe lub objawy depresyjne. Wówczas warto poszukać profesjonalnego wsparcia.

W Hedion oferujemy psychoterapię online, bezpieczną przestrzeń do zrozumienia siebie, przepracowania trudności i odzyskania równowagi psychicznej. Jeśli mimo słońca, zieleni i sprzyjającej aury czujesz emocjonalny ciężar, który nie ustępuje, skontaktuj się z nami. Nie musisz mierzyć się z tym samodzielnie.

Źródła:

White M.P. i in. (2019), Scientific Reports, 9:7730. https://www.nature.com/articles/s41598-019-44097-3

Hunter M.R. i in. (2019), Frontiers in Psychology, 10:722. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2019.00722/full