Większość osób zna pojęcie zespołu stresu pourazowego (PTSD), ale niewiele słyszało o złożonym zespole stresu pourazowego, czyli C-PTSD. Choć oba zaburzenia mają wspólne cechy, różnią się pod względem objawów oraz przebiegu. Właśnie dlatego klasyfikacja ICD-11 oficjalnie wprowadziła diagnozę C-PTSD jako odrębne zaburzenie.

Artykuł wyjaśnia różnice między PTSD a C-PTSD, podkreślając, że pierwsze wynika z pojedynczej traumy, a drugie z długotrwałego stresu i zagrożenia. Opisuje objawy obu zaburzeń oraz ich wpływ na emocje, relacje i tożsamość. Porusza także kwestie leczenia, wskazując, że terapia C-PTSD wymaga bardziej kompleksowego podejścia. Na końcu podkreślono znaczenie profesjonalnej pomocy w procesie zdrowienia.

Czym jest PTSD a czym C-PTSD?

Zarówno zespół stresu pourazowego (PTSD), jak i złożony zespół stresu pourazowego (C-PTSD) to zaburzenia psychiczne, które mogą rozwinąć się po traumatycznym wydarzeniu. Jednak PTSD najczęściej wynika z pojedynczego, nagłego zdarzenia. Może to być wypadek, napaść, katastrofa naturalna lub gwałtowna strata. Zaburzenie pojawia się, więc w reakcji na konkretne, traumatyczne zdarzenie, które można jasno wskazać jako jego początek.

Natomiast C-PTSD pojawia się po długotrwałej, powtarzającej się traumie. Najczęściej wynika z przemocy domowej, zaniedbania w dzieciństwie lub życia w chronicznie niebezpiecznym środowisku. Dotyczy osób, które przez długi czas nie miały możliwości ucieczki z sytuacji zagrożenia. Trauma zwykle pochodzi z relacji opartych na władzy lub zależności.

Podstawowa różnica między zespołem stresu pourazowego a złożonym zespołem stresu pourazowego leży, więc w charakterze traumy. W pierwszym przypadku zaburzenie rozwija się po jednym (zwykle), ekstremalnym wydarzeniu. W drugim – jest wynikiem długotrwałego stresu i przewlekłego poczucia zagrożenia.

Czym przewlekła trauma różni się od pojedynczego wydarzenia traumatycznego?

Pojedyncza trauma ma wyraźny początek i koniec. PTSD, które się po niej rozwija, koncentruje się na wspomnieniach konkretnego wydarzenia i reakcjach lękowych. Dodatkowo wypadek, klęska żywiołowa czy napaść nierzadko spotykają się ze współczuciem i wsparciem otoczenia. Obecność bliskich, profesjonalna pomoc i stabilne środowisko mogą przyspieszyć powrót do równowagi emocjonalnej.

PTSD wpływa na działanie mózgu, szczególnie na obszary odpowiedzialne za strach, pamięć i kontrolę emocji. 

Przewlekła trauma działa inaczej. W C-PTSD źródłem traumy są zwykle relacje międzyludzkie. Tu osoba przez lata żyje w zagrożeniu, często bez możliwości ucieczki. Zwykle osoba doświadczająca traumy nie może liczyć na pomoc otoczenia, jak dzieje się to często w PTSD. To głęboko zaburza poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do innych.

Badania neuroobrazowe sugerują, że w C-PTSD zmiany te są bardziej rozległe. C-PTSD może więc obejmować głębsze zaburzenia w postrzeganiu siebie, relacjach międzyludzkich i regulacji emocji.

Różnice w objawach PTSD i C-PTSD

Oba zaburzenia mają wspólne objawy, takie jak:

  • natrętne wspomnienia,
  • unikanie bodźców związanych z traumą,
  • negatywne zmiany w myśleniu i emocjach,
  •  wzmożona reaktywność.

Istnieją jednak istotne różnice. W C-PTSD dochodzi do głębszych zmian w funkcjonowaniu emocjonalnym, społecznym i tożsamościowym:

  • intruzje przybierają formę ogólnych stanów emocjonalnych, podczas gdy w klasycznym PTSD dotyczą konkretnych obrazów, dźwięków lub wspomnień z traumy,
  • częściej doświadcza się zaburzeń regulacji emocji, takich jak nagłe, intensywne zmiany nastroju, które utrzymują się dłużej i nie mają wyraźnych wyzwalaczy,
  • obserwuje się odczuwanie chronicznej pustki, poczucie oderwania od siebie lub doświadcza fragmentacji tożsamości, trudności w budowaniu tożsamości,
  • relacje społeczne mogą być bardziej zaburzone niż w PTSD; pojawiają się trudności z zaufaniem, angażowanie się w niestabilne związki lub unikanie bliskości,
  • częściej występują objawy somatyczne.

Więcej o objawach PTSD przeczytasz tu PTSD: przyczyny i objawy. Jak zespół stresu pourazowego wpływa na życie?]

Różnice w leczeniu PTSD i C-PTSD

Leczenie PTSD skupia się przede wszystkim na redukcji objawów lękowych i przetwarzaniu traumatycznych wspomnień. Terapia polega na stopniowej konfrontacji z traumą w kontrolowany sposób, co pomaga oswoić lęk i zmniejszyć jego wpływ na codzienne funkcjonowanie. Stosuje się metody takie jak terapia ekspozycyjna, EMDR oraz terapia poznawczo-behawioralna. W niektórych przypadkach wdrażana jest także farmakoterapia, głównie leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI, które łagodzą objawy lęku i depresji.

Leczenie C-PTSD wymaga zwykle bardziej kompleksowego podejścia, ponieważ obejmuje nie tylko pracę nad samą traumą, ale również regulację emocji, odbudowę poczucia tożsamości i relacji interpersonalnych. Terapia przebiega w kilku etapach. Pierwszym krokiem jest stabilizacja, podczas której pacjent uczy się radzić sobie z silnymi emocjami i zmniejszać objawy somatyczne. Następnie koncentruje się na stopniowym przetwarzaniu trudnych wspomnień, unikając nadmiernego obciążenia emocjonalnego. Ostatni etap to reintegracja, czyli odbudowa poczucia własnej wartości i poprawa jakości życia codziennego.

W Hedion zapewniamy profesjonalną, a zarazem pełną troski opiekę w leczeniu zarówno PTSD, jak i C-PTSD. Każdy przypadek traktujemy indywidualnie, dostosowując terapię do potrzeb danej osoby. Zapraszamy do kontaktu!