Choć często uważa się, że alkoholizm dotyka tylko osoby o niskim statusie społecznym, to jest on w rzeczywistości problemem różnych środowisk. U części osób nałóg nie powoduje natychmiastowych i widocznych kryzysów, a uzależniony długo utrzymuje pozory normalnego życia. Mówi się wówczas o alkoholizmie wysokofunkcjonującym.

Czym jest alkoholizm wysokofunkcjonujący?

Osoby uzależnione od alkoholu stanowią grupę zróżnicowaną pod wieloma względami – m.in. pod względem płci, wieku, osobowości, czy statusu społecznego. Wśród nich szczególne miejsce zajmują ci, którzy mimo problemów z alkoholem utrzymują pozory normalnego życia, odnoszą sukcesy zawodowe, rozwijają kariery i często prowadzą stabilne życie rodzinne. Takie osoby określa się „alkoholikami wysokofunkcjonującymi” (HFA – ang. High Functioning Alcoholics).

Pojęcie to zostało spopularyzowane przez psycholog Sarah Alen Benton. To właśnie ona w 2015 roku opisała biografie takich osób, podkreślając ich zdolność do ukrywania uzależnienia za fasadą sukcesu. Choć takie osoby funkcjonują na wysokim poziomie, to jednak nałóg stopniowo wpływa na ich zdrowie, emocje i relacje.

Różnice między alkoholizmem wysokofunkcjonującym a tradycyjnym obrazem uzależnienia

Tradycyjny obraz osoby uzależnionej od alkoholu często obejmuje:

  • notoryczne upijanie się,
  • picie „na umór”,
  • zaniedbywanie obowiązków,
  • trudności z utrzymaniem pracy,
  • problemy w relacjach rodzinnych,
  • izolację społeczną,
  • problemy zdrowotne i finansowe.

Choć nałóg rzeczywiście może tak wyglądać, nie zawsze przyjmuje tak wyraźną formę. Alkoholicy mogą też dobrze funkcjonować na różnych płaszczyznach, mimo regularnego i często nadmiernego picia. Jednak z uwagi na to, że odbiegają od stereotypowego wizerunku osoby uzależnionej, zauważenie problemu jest utrudnione. A to opóźnia podjęcie leczenia.

Jak rozpoznać problem alkoholizmu wysokofunkcjonującego? Niepokój powinno wzbudzić:

  • regularne picie – np. codzienne picie po pracy, sięganie po alkohol w sytuacjach stresowych,
  • zaprzeczanie problemowi – osoby uzależnione często uważają, że mają kontrolę nad piciem, ponieważ radzą sobie z codziennymi obowiązkami, czy spożywają tylko drogie wyrafinowane trunki,
  • picie w tajemnicy, np. przed ważnym spotkaniem lub bezpośrednio po nim,
  • obciążone relacje osobiste i zawodowe: np. wycofanie emocjonalne, irracjonalne wybuchy, niespełnione obietnice,
  • pojawiające się stany depresyjne, niepokój, poczucie winy lub wstyd, szczególnie po okresach intensywniejszego picia,
  • tłumaczenie picia stresem, potrzebą odprężenia i innymi zewnętrznymi czynnikami,
  • oszukiwanie siebie i bliskich co do ilości wypijanego alkoholu,
  • unikanie pomocy terapeutycznej do momentu doświadczenia sytuacji kryzysowej,
  • cykle abstynencji i nawrotów.

Dopiero z czasem wysokofunkcjonujący alkoholicy zaczynają naruszać swoje systemy wartości, a objawy stają się bardziej oczywiste dla otoczenia. Więcej na temat klasycznych objawów uzależnienia przeczytasz w tym miejscu: Terapia alkoholizmu.

Konsekwencje fizyczne, psychiczne i społeczne ukrytego nałogu

Choć wysokofunkcjonujący alkoholizm bywa dobrze maskowany, to jednak jego konsekwencje bywają tak samo poważne, jak w przypadku klasycznego uzależnienia. Ukrywanie nałogu nie chroni bowiem przed negatywnym działaniem alkoholu. Dlatego też u osób, które nadużywają picia, z czasem zaczynają pojawiać się problemy zdrowotne (np. zaburzenia pracy układu sercowo-naczyniowego, osłabienie układu odpornościowego czy uszkodzenie wątroby).

Kolejne możliwe skutki uzależnienia to: przewlekłe zmęczenie, zaburzenia pamięci, problemy ze snem, narastające poczucie winy, wstydu i niskiej samooceny. Mimo pozornej kontroli uzależniony może czuć spore przytłoczenie i trudności w radzeniu sobie z emocjami bez alkoholu. A to oczywiście prowadzi do dalszego pogłębiania problemu.

Chociaż wysokofunkcjonujący alkoholicy najczęściej mają stałe dochody i stabilną pozycję zawodową, to  w dłuższej perspektywie nałóg może prowadzić do trudności finansowych. Z czasem osłabieniu ulegają także relacje rodzinne, przyjacielskie i zawodowe.

Pierwsze kroki ku zmianie

Wysokofunkcjonujący alkoholizm wymaga profesjonalnej pomocy. Choć na zewnątrz osoba może sprawiać wrażenie dobrze radzącej sobie z codziennością, to jednak długoterminowe skutki uzależnienia są bardzo szkodliwe. Dlatego też kluczowe jest jak najszybsze uzyskanie wsparcia.

Jak podkreśla psycholog dorosłych, Patrycja Grzesikiewicz: „To, co jest ważne to to, że osoby te mogą mieć zakrzywione postrzeganie rzeczywistości, dlatego kluczem jest zrozumienie, że sukces zawodowy nie wyklucza problemów osobistych. Osoby odnoszące sukcesy mogą mieć przekonanie, że jeśli radzą sobie w biznesie, to nie mogą mieć problemów z alkoholem. Może to wynikać z błędnego obrazu, w którym sukces zawodowy i materialny są utożsamiane z całościowym powodzeniem w życiu”.

Konsultacja ze specjalistą ds. uzależnień pozwala dobrać odpowiednią formę pomocy. Dostępne formy leczenia obejmują m.in. terapie indywidualne i grupy wsparcia, leczenie farmakologiczne, a czasem konieczne są programy detoksykacji. 

Alkoholizm wysokofunkcjonujący często dotyczy osób odnoszących sukcesy, w tym zajmujących kierownicze stanowiska. Zwykle prowadzą one intensywny tryb życia i zmagają się z brakiem czasu, co utrudnia skorzystanie z tradycyjnych form terapii. W takich przypadkach terapia online stanowi wygodne i skuteczne rozwiązanie, które pozwala dopasować sesje terapeutyczne do napiętego grafiku.

Terapia online w leczeniu alkoholizmu wysokofunkcjonującego

Terapia online to coraz popularniejsza forma wsparcia w leczeniu alkoholizmu, także alkoholizmu wysokofunkcjonującego. Jej efektywność w redukcji spożycia alkoholu i poprawie zdrowia psychicznego jest porównywalna z terapią stacjonarną. Dodatkowe zalety to elastyczność, prywatność oraz brak konieczności podróżowania. Zapewnia też większą anonimowość i komfort, co może być szczególnie ważne dla osób, które obawiają się stygmatyzacji związanej z problemem alkoholowym.

W tym przypadku sesje, prowadzone za pomocą wideokonferencji lub innych narzędzi, pozwalają zrozumieć mechanizmy uzależnienia, pracować nad emocjami i zachowaniami oraz opracować strategie zapobiegania nawrotom. Po zakończeniu leczenia pacjenci uzyskują wskazówki, jak kontynuować pracę nad sobą, by wytrwać w abstynencji.

WIEMY JAK POMÓC – skontaktuj się z nami teraz.